Mae cerddoriaeth wedi bod yn rhan ganolog o’r cyswllt diwylliannol rhwng Cymru a Bryniau Casia a Jaiñtia ers yr 1840au. Daeth y cenhadon Cymreig ag emyn-donau Cymreig, caneuon gwerin, rhigymau a hwiangerddi gyda nhw i ogledd-ddwyrain India, a daethant â tonic sol-ffa fel modd o ddysgu cerddoriaeth. Ar yr un pryd dysgasant ganeuon gwerin o’r ardal, a dychwelodd rhai o’r alawon hyn i Gymru ar ffurf emynau. Mae’r cerddor Gareth Bonello yn ymchwilio’r gyfnewidfa hanesyddol mewn cerddoriaeth ac yn datblygu cywaith cerddorol gydag artistiaid Casi. Un o brif allbynnau doethuriaeth Gareth a’i gywaith gyda cherddorion Casi yw’r albym ‘Sai-thain ki sur gan y Khasi-Cymru Collective, a ryddhawyd yn 2021 ar Naxos World. Dyma albym gwerin y mis yn y Guardian ym Mehefin 2021. |
|
|
Gareth Bonello – perfformiad byw o ‘Pererin Wyf’ gyda Duitara ar Heno, S4C, 30 Hydref 2018
|
Gareth Bonello – perfformiad byw o ‘Bryniau Casia’ a chyfweliad ar Dechrau Canu, Dechrau Canmol, S4C, 25 Tachwedd 2018
|
Wanphrang Diengdoh a Gareth Bonello – fideo ar gyfer y gân draddodiadol Gymreig ‘Cariad Cyntaf’, perfformiwyd gan Gareth Bonello, crewyd gan Wanphrang Diengdoh, 19 Chwefror 2018
|
Mae’r Gydweithfa Khasi/Cymru yn grŵp o gerddorion sydd wedi bod yn archwilio’r gyfnewidfa ddiwylliannol rhwng Cymru a Bryniau Casia-Jaiñtia ac sydd wedi bod yn creu gweithiau cerddorol newydd gyda’i gilydd o safbwynt gwbl gyfoes. Cydweithiodd Gareth Bonello, arweinydd y gwaith hwn, gyda Desmond Kharmawphlang, Esther Syiem a Lapdiang Syiem ar gyfansoddi geiriau, a gyda’r cerddorion Benedict Hynñiewta, Rani Marin, Risingbor Kurkalang, Mebanlamphang Lyngdoh, Desmond Sunn ac Apkyrmenskhem Tangsong.
Mae Dr Mebanlamphang Lyngdoh yn gerddor ac yn ddarlithydd mewn cerddoriaeth ym Mhrifysgol Cristnogol Martin Luther, Shillong. Cwblhaodd Meban ei ddoethuriaeth ar y duitara, yr offeryn Casi traddodiadol.
Mae Apkyrmenskhem Tangsong yn gerddor sy’n byw yn Shillong. Mae’n arbenigo yn y Duitara a’r ffliwt bambŵ ac yn cydweithio’n aml gyda’r berfformwraig Lapdiang Syiem.
|
Mae Desmond Sunn yn gyfansoddwr caneuon a cherddor Casi poblogaidd ac yn DJ ar orsaf RED FM Shillong.
Crefftwr, cerddor a ffarmwr o Ddwyrain Bryniau Casia yw Risingbor Kurkalang. Mae’n chwarae’r Saitar, y Duitara ac mae’n grefftwr sy’n arbenigo mewn creu offerynau Casi.
|
Crefftwr, cerddor a ffarmwr o ardal Ri Bhoi, Meghalaya yw Rani Marin. Mae e’n wneuthurwr offerynnau Casi traddodiadol, yn cynnwys drymiau mawr y Ka Bom, ffliwtiau bambŵ ac offerynau llinynnol fel y Duitara a’r Maryngod.
Mae Dr Gareth Bonello yn gyfansoddwr ac yn offerynnydd sy’n gweithio o dan yr enw The Gentle Good. Caiff ei ddylanwadu gan gerddoriaeth a llên gwerin traddodiadol Cymreig, yn ogystal â dylanwadau o bedwar ban byd.
|